زوج های تهرانی برای بچه دار نشدن چه دلایلی دارند؟ - وبلاگ ساعت

به گزارش وبلاگ ساعت، نتایج یک پژوهش نشان داد که مسائل مالی تنها عامل عدم تمایل زوجین به فرزندآوری نیست. توجه افراد به نیازها و علایق فردی و نگرانی نسبت به آینده، به ویژه در افراد دارای تحصیلات و درآمد بالا، مهم ترین مانع فرهنگی و اجتماعی برای خواستن فرزند است.

عدم تمایل به فرزندآوری و به دنبال آن کاهش میزان باروری کل در سال های اخیر، تجربه مشترک کشورهای پیشرفته و بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران است.

نرخ کلی باروری؛ میانگین تعداد فرزندانی است که یک زن در طول دوران باروری خود به جهان می آورد و نرخ جایگزینی جمعیت؛ میزان کلی باروری است که منجر به جبران جمعیت درگذشته با جمعیت جدید می گردد.

طی دو دهه گذشته، میزان باروری کل در ایران به زیر سطح جایگزین سقوط نموده است. به گفته بعضی جمعیت شناسان چنانچه میزان باروری کل به میزان زیادی به زیر سطح جایگزین (دو فرزند به ازای یک زن) سقوط کند، جمعیت، سالخورده شده و شاخص وابستگی مالی افزایش می یابد. در چنین شرایطی دولت ها نیز به شدت درگیر مسائلی مثل تأمین نیروی کار فعال، بحران سازمان های بازنشستگی و نظام خدمات بهداشتی و درمان می شوند.

از آن جا که مطالعه درباره قصد باروری در ایران بسیار محدود است، دکتر امیر عرفانی؛ استاد جمعیت شناسی و انسان شناسی دانشگاه نیپیسینگ کانادا و عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان به همراه دکتر جواد شجاعی؛ کارشناس کمیته مطالعات و پایش سیاست های جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی، مطالعه ای را به منظور تعیین دلایل عدم تمایل زوجین تهرانی به فرزندآوری انجام دادند.

در این پژوهش از داده های پیمایش قصد باروری که در سال 1391 در شهر تهران انجام گرفته، استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش همه زنان و مردان متأهل زیر 36 سال ساکن مناطق 22 گانه شهر تهران بودند و تعداد 2267 نفر از خانواده های دارای زن متأهل 15 تا 35 سال مورد آنالیز نهاده شدند.

اطلاعات شرکت کنندگان در این پژوهش در مورد ویژگی های مالی اجتماعی، ترجیحات باروری و تنظیم خانواده، قصد باروری و دلایل نخواستن فرزند در آینده، با استفاده از پرسش نامه و مصاحبه رو در رو جمع آوری شد.

اطلاعات به دست آمده با استفاده از روش های آماری مورد آنالیز نهاده شد. در این پژوهش تعیین شد که 44 درصد از پاسخ گویان قصد دارند که در آینده فرزند دیگری داشته باشند و تمایل برای داشتن فرزند دیگر در آینده با افزایش تعداد فرزندان، کاهش می یابد. همچنین یافته ها حاکی از این بود که با افزایش سن زنان، از نسبت زنانی که فرزند دیگری می خواهند کاسته می گردد و عدم تمایل به فرزندآوری با افزایش تحصیلات زن افزایش می یابد. همچنین عواملی مثل مناسب نبودن سلامت جسمی و روانی برای فرزندآوری، مخالفت همسر با داشتن فرزند دیگر و رابطه زناشویی نامناسب، از دیگر دلایل عدم تمایل به فرزندآوری است که در تحقیقات قبلی به آن ها اشاره نشده است.

به گفته دکتر عرفانی و دکتر شجاعی: بعد از مسائل مالی، نگرانی از آینده فرزندان و تداخل فرزندآوری با علایق، تفریحات و برنامه های کاری و تحصیلی فرد، دو دلیل مهم فرهنگی و اجتماعی برای نخواستن فرزند است، که در تحقیقات پیشین کمتر به آن ها اشاره شده است.

بر همین اساس پژوهشگران این تحقیق معتقدند: حتی برخورداری مالی خانواده نمی تواند به تنهایی مشوقی برای داشتن فرزند باشد.

نتایج این پژوهش، بهار 1398 در فصل نامه علمی- پژوهشی سلامت اجتماعی به چاپ رسیده است.